ارتباط بین فرهنگ امربه‌معروف و نهی‌ازمنکر و رفتارهای زیست‌محیطی
به گزارش خبرگزاری بسیج خراسان رضوی از مشهدمقدس، داوود نورمحمدی اظهار کرد: یکی از عوامل اصلی بروز آسیب‌های زیست‌محیطی، بی‌تفاوتی نسبت به مسئولیت‌های فردی و اجتماعی در قبال طبیعت و منابع طبیعی است.
وی به تأثیر فرهنگ امربه‌معروف و نهی‌ازمنکر در ارتقای رفتارهای زیست‌محیطی شهروندان اشاره کرد و افزود: هنگامی که شهروندان نسبت به تخلفات و رفتارهای نادرست زیست‌محیطی بی‌تفاوت نباشند و در چارچوب اخلاقی، دوستانه و سازنده نسبت به اصلاح این رفتارها اقدام کنند، تغییرات ملموسی در سطح جامعه ایجاد خواهد شد.
نورمحمدی در ادامه بیان کرد: این رویکرد می‌تواند در حوزه‌هایی مانند تفکیک و بازیافت پسماند، کاهش مصرف بی‌رویه انرژی، پرهیز از ایجاد آلودگی صوتی، و حتی حفظ فضای سبز شهری مشهود باشد. تقویت این ارتباط نیازمند آموزش، آگاهی‌رسانی مستمر، و الگوسازی رفتاری از طریق رسانه‌ها، نهادهای دینی، آموزشی و فرهنگی است.
وی به نقش مطالعات میدانی در مورد ارتباط بین میزان مشارکت در فعالیت‌های امربه‌معروف و نهی‌ازمنکر و رعایت مقررات زیست‌محیطی و نتایج حاصل از آن اشاره و عنوان کرد: بررسی‌ها و مطالعات میدانی، به‌ویژه آن دسته که در بسترهای فرهنگی و اجتماعی استان خراسان رضوی انجام‌گرفته، حاکی از آن است که در مناطقی که مشارکت اجتماعی و دینی در امربه‌معروف و نهی‌ازمنکر پررنگ‌تر بوده، رعایت مقررات زیست‌محیطی نیز به شکل محسوسی بالاتر بوده است. به‌عنوان نمونه، در محلاتی که روحانیون، معتمدان محلی یا اعضای فعال مساجد در قالب گفت‌وگوهای بین‌فردی و چهره‌به‌چهره به ترویج هنجارهای زیست‌محیطی پرداخته‌اند، رفتارهایی مانند استفاده از کیسه‌های پارچه‌ای، اجتناب از ریختن زباله در معابر، یا ترجیح حمل‌ونقل عمومی، افزایش‌یافته است.
معاون توسعه مدیریت، حقوقی و منابع اداره کل حفاظت محیط‌زیست خراسان رضوی نقش نهادهای مختلف مانند مساجد، مدارس، و سازمان‌های مردم‌نهاد در ترویج فرهنگ امربه‌معروف و نهی‌ازمنکر و درعین‌حال ارتقای آگاهی و عمل به اصول زیست‌محیطی را بسیار مهم برشمرد و توضیح داد: نهادهای اجتماعی در این مسیر نقشی اساسی دارند. مساجد به‌عنوان پایگاه‌های فرهنگی و دینی می‌توانند با استفاده از ظرفیت ائمه جماعات و هیئت‌های مذهبی، پیام‌های زیست‌محیطی را در قالب آموزه‌های دینی و اخلاقی به مردم منتقل کنند. مدارس و دانشگاه‌ها نیز از طریق آموزش رسمی و فعالیت‌های فوق‌برنامه، نسل جوان را با مفاهیم زیست‌محیطی و مسئولیت‌های اجتماعی آشنا می‌کنند.
وی ادامه داد: در استان خراسان رضوی، ما تجربه‌های موفقی از همکاری با مساجد، آموزش‌وپرورش و سازمان‌های مردم‌نهاد داریم که هم فرهنگ امربه‌معروف و نهی‌ازمنکر را تقویت می‌کند و هم ارتقای سطح رفتارهای زیست‌محیطی را هدف قرار می‌دهد.
نورمحمدی خاطرنشان کرد: تاکنون در خراسان رضوی نمونه‌هایی از الگوهای رفتاری موفق در امربه‌معروف و نهی‌ازمنکر در حوزه زیست‌محیطی را شناسایی کرده‌ایم. برای مثال، در بسیاری از شهرستان‌های استان، تعداد زیادی از مساجد با همکاری جوانان محل و هیئت‌های مذهبی توانسته‌اند به‌صورت داوطلبانه طرح‌های پاک‌سازی طبیعت، آموزش بازیافت، و ترویج استفاده از کیسه‌های قابل‌استفاده مجدد را اجرا کنند. همچنین در بسیاری از مدارس، با استفاده از آموزه‌های دینی، اخلاق زیست‌محیطی به دانش‌آموزان آموزش‌داده‌شده است.
وی در ادامه عنوان کرد: این تجربه‌ها قابلیت مستندسازی و تعمیم دارند. شناسایی و ترویج چنین الگوهایی نیازمند حمایت، هماهنگی بین‌بخشی و مستندسازی علمی است که در قالب طرح‌های مشترک با نهادهای علمی و فرهنگی پیگیری می‌شود.
نورمحمدی اعلام کرد: بدون شک دغدغه‌های اجتماعی نسبت به مسائل زیست‌محیطی، از جمله آلودگی هوا، مصرف بی‌رویه منابع، تخریب طبیعت و… بستر مناسبی برای بهره‌گیری از ظرفیت فرهنگ امربه‌معروف و نهی‌ازمنکر فراهم می‌کند. بااین‌حال، باید توجه داشت که اجرای این فرهنگ در حوزه زیست‌محیطی، نیازمند رعایت اصول گفت‌وگوی محترمانه، پرهیز از تقابل، و تأکید بر آگاهی‌بخشی و مشارکت‌محور بودن است.
وی با اشاره به برخی برداشت‌های نادرست در خصوص فریضتین و دورشدن از اجرای این واجب الهی اذعان داشت: یکی از چالش‌های مهم، برداشت‌های نادرست یا افراطی از این فریضه است که ممکن است باعث واکنش منفی یا گاه مقاومت اجتماعی شود؛ لذا لازم است آموزش‌های دقیق، برنامه‌ریزی علمی، و الگوسازی صحیح برای فعالان این حوزه صورت گیرد تا نتیجه‌بخش و سازنده باشد.
